Í gær tilkynnti Evrópusambandið að texti lagafrumvarpsins um aðlögunarkerfi kolefnis við landamæri (CBAM, kolefnistolla) verði opinberlega birtur í Stjórnartíðindum ESB. CBAM tekur gildi daginn eftir útgáfu Stjórnartíðinda Evrópusambandsins, það er 17. maí! Þetta þýðir að í dag hefur kolefnistolla ESB farið í gegnum allar ferla og tekið formlega gildi!
Hvað er kolefnisskattur? Leyfðu mér að gefa þér stutta kynningu!
CBAM er einn af meginþáttum losunarsamdráttaráætlunar ESB, „Fit for 55“. Áætlunin miðar að því að draga úr kolefnislosun aðildarríkja ESB um 55% frá magni ársins 1990 fyrir árið 2030. Til að ná þessu markmiði hefur ESB samþykkt röð aðgerða, þar á meðal að auka hlutfall endurnýjanlegrar orku, stækka kolefnismarkað ESB, stöðva sölu eldsneytisökutækja og koma á fót sáttamiðlunarkerfi á landamærum kolefnis, samtals 12 ný frumvörp.
Ef þetta er einfaldlega tekið saman á almennu máli þýðir það að ESB rukkar vörur með mikla kolefnislosun sem fluttar eru inn frá þriðju löndum í samræmi við kolefnislosun innfluttra vara.
Beinasta markmið ESB með því að setja á kolefnistolla er að leysa vandamálið með „kolefnisleka“. Þetta er vandamál sem loftslagsstefnu ESB stendur frammi fyrir. Það þýðir að vegna strangari umhverfisreglugerða hafa fyrirtæki ESB færst til svæða með lægri framleiðslukostnaði, sem leiðir til engri minnkunar á losun koltvísýrings á heimsvísu. Kolefnisgjald ESB við landamæri miðar að því að vernda framleiðendur innan ESB sem lúta ströngum eftirliti með losun koltvísýrings, auka tollkostnað tiltölulega veikra framleiðenda, svo sem markmiða um minnkun losunar og stjórnunaraðgerðir, og koma í veg fyrir að fyrirtæki innan ESB flytji til landa með lægri losunarkostnað, til að forðast „kolefnisleka“.
Á sama tíma, til að vinna með CBAM-kerfinu, verður einnig hafið umbætur á kolefnisviðskiptakerfi Evrópusambandsins (EU-ETS). Samkvæmt drögum að umbótaáætluninni verða ókeypis kolefnisheimildir ESB að fullu innkallaðar árið 2032 og afturköllun ókeypis heimilda mun auka losunarkostnað framleiðenda enn frekar.
Samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum mun CBAM í fyrstu eiga við um sement, stál, ál, áburð, rafmagn og vetni. Framleiðsluferli þessara vara er kolefnisfrekt og hætta á kolefnisleka er mikil, og það mun smám saman víkka út til annarra atvinnugreina síðar meir. CBAM mun hefja prufustarfsemi 1. október 2023, með aðlögunartímabili til loka árs 2025. Skatturinn verður formlega settur í gildi 1. janúar 2026. Innflytjendur þurfa að tilkynna fjölda vara sem fluttar voru inn til ESB á fyrra ári og faldar gróðurhúsalofttegundir þeirra á hverju ári, og síðan munu þeir kaupa samsvarandi fjölda CBAM-skírteina. Verð skírteinanna verður reiknað út frá meðalvikulegu uppboðsverði losunarheimilda ESB ETS, gefið upp í evrum/t CO2 losun. Á árunum 2026-2034 mun útfasa ókeypis kvóta samkvæmt ESB ETS eiga sér stað samhliða CBAM.
Í heildina draga kolefnistollar verulega úr samkeppnishæfni útflutningsfyrirtækja og eru ný tegund viðskiptahindrana sem mun hafa margvísleg áhrif á landið mitt.
Í fyrsta lagi er land mitt stærsti viðskiptafélagi ESB og stærsti uppspretta innflutnings á vörum, sem og stærsti uppspretta innlimaðrar kolefnislosunar frá innflutningi ESB. 80% af kolefnislosun milliafurða lands míns sem fluttar eru út til ESB koma frá málmum, efnum og málmlausum steinefnum, sem tilheyra þeim geirum á kolefnismarkaði ESB þar sem hætta er á leka. Þegar reglugerðin um kolefnismörk hefur verið tekin upp mun hún hafa mikil áhrif á útflutning; Miklar rannsóknir hafa verið gerðar á áhrifum hennar. Ef um mismunandi gögn og forsendur er að ræða (eins og umfang losunar innfluttra vara, styrkleika kolefnislosunar og kolefnisverð á skyldum vörum) verða niðurstöðurnar nokkuð mismunandi. Almennt er talið að 5-7% af heildarútflutningi Kína til Evrópu muni verða fyrir áhrifum og útflutningur CBAM-geirans til Evrópu muni lækka um 11-13%; kostnaður við útflutning til Evrópu mun aukast um 100-300 milljónir Bandaríkjadala á ári, sem nemur 1,6-4,8% útflutningi á CBAM-vörum til Evrópu.
En á sama tíma þurfum við einnig að sjá jákvæð áhrif „kolefnistolla“-stefnu ESB á útflutningsiðnað landsins og uppbyggingu kolefnismarkaðarins. Ef við tökum járn- og stáliðnaðinn sem dæmi er eitt tonna bil á milli kolefnislosunarstigs landsins á hvert tonn af stáli og ESB. Til að bæta upp þetta losunarbil þurfa járn- og stálfyrirtæki landsins að kaupa CBAM-vottorð. Samkvæmt áætlunum mun CBAM-kerfið hafa um 16 milljarða júana áhrif á stálviðskipti landsins, hækka tolla um 2,6 milljarða júana, auka kostnað um 650 júana á hvert tonn af stáli og lækka skattbyrði um 11%. Þetta mun án efa auka útflutningsþrýsting á járn- og stálfyrirtæki landsins og stuðla að umbreytingu þeirra í kolefnislítinn þróun.
Hins vegar er uppbygging kolefnismarkaðarins í mínu landi enn á frumstigi og við erum enn að kanna leiðir til að endurspegla kostnað vegna kolefnislosunar í gegnum kolefnismarkaðinn. Núverandi kolefnisverð getur ekki að fullu endurspeglað verðlag innlendra fyrirtækja og það eru enn nokkrir þættir sem ekki hafa áhrif á verðlagningu. Þess vegna ætti landið mitt, við mótun stefnu um „kolefnistolla“, að efla samskipti við ESB og íhuga með skynsamlegum hætti hvernig þessir kostnaðarþættir birtast. Þetta mun tryggja að atvinnugreinar landsins geti betur tekist á við áskoranirnar sem fylgja „kolefnistollum“ og um leið stuðla að stöðugri þróun uppbyggingar kolefnismarkaðarins í mínu landi.
Þess vegna er þetta bæði tækifæri og áskorun fyrir landið okkar. Innlend fyrirtæki þurfa að takast á við áhættu og hefðbundnar atvinnugreinar ættu að reiða sig á „gæðabætur og kolefnislækkun“ til að útrýma áhrifum. Á sama tíma gæti hrein tækniiðnaður landsins skapað „græn tækifæri“. Gert er ráð fyrir að CBAM muni örva útflutning nýrra orkuiðnaðar eins og sólarorkuframleiðslu í Kína, með hliðsjón af þáttum eins og eflingu Evrópu á staðbundinni framleiðslu nýrra orkuiðnaðar, sem gæti leitt til aukinnar eftirspurnar eftir fjárfestingum kínverskra fyrirtækja í hreinni orkutækni í Evrópu.
Birtingartími: 19. maí 2023